Waterbeheer, de Nederlanders kunnen er wat van! Wie door het landschap fietst en vaart, ziet overal bouwwerken die ervoor zorgen dat onze voeten droog blijven. Nederland ligt voor meer dan de helft onder de zeespiegel, dus sluizen, gemalen en dijken zijn hard nodig. Eeuwenlang speelde het water zelfs een rol in de verdediging.
Wie geen oog heeft voor al dat vakmanschap, kan er zomaar aan voorbij rijden. Maar dat is het leuke van een fiets-vaarvakantie bij Boat Bike Tours: u zit er met uw neus bovenop! Onze reisleider geeft aan boord tips, zodat u precies weet waar het interessant is om te stoppen.
Hierbij vijf vormen van waterbeheer in Nederland:
Waterlinies
Forten met plukjes natuur
Door het hele land liggen kilometerslange waterlinies met ingenieuze waterwerken, forten en vestingen. Brede stroken land konden onder water worden gezet, om de vijand tegen te houden. Nog altijd zijn er meer dan honderd forten in Nederland als herinnering aan die tijd. Vaak liggen ze verscholen achter uitbundig groen. De natuur gaat inmiddels haar gang, vogeltjes laten hun gezang horen. Veel ondernemers runnen in een fort een restaurant of B&B, zodat u op het terras een drankje kunt doen!
Rondom Amsterdam ligt bijvoorbeeld de Stelling van Amsterdam. Honderden mannen hielden de wacht, maar er werd nooit een schot gelost. “Dat enorme bouwwerk werd in korte tijd gerealiseerd, van 1880 tot 1914,” vertelt reisleider José Klein Hesselink-Sluis. “De linie is 135 kilometer lang. Het bestaat uit 42 forten, dijken en sluizen. Spijkerboor in de Beemster is bijvoorbeeld een heel indrukwekkend fort, waar ik gasten een mooi verhaal vertel. Ongelooflijk hoe dat is gebouwd.”
Fort bij Spijkerboor bezoeken? Dit kan op de reis ‘Noord-Holland en Friesland’.
Sluizen
Zelf door een sluis heen varen
Een sluis staat ligt tussen twee waterwegen met een verschillend waterpeil. Aan beide kanten bevindt zich een beweegbare deur met schuiven, waar het water naar binnen of buiten kan stromen. Op een schip is heel goed te zien hoe zo’n sluis werkt. De matrozen maken het schip voor en achter vast. Niet te strak, zodat het schip kan vieren de trossen lang genoeg zijn als het water zakt of stijgt. Ondertussen volgen ze de aanwijzingen van de sluismeester op. Nerveus worden ze niet als u toekijkt. Ze hebben die handelingen al honderden keren gedaan!
Reisleider Tom Stout vindt de Prinses Beatrixsluizen bij tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en de Lek erg indrukwekkend. Hij weet nog goed dat het schip een keer vastzat door een storing. Idyllisch vindt hij het sluisje Benedensas, vlakbij het Brabantse Steenderen. “Als fietser moet je op een knop duwen, waarna er op treinrails een voetgangersbrug aan komt rollen. Als de bellen gaan rinkelen, moet je snel zijn, dan rolt de brug weer terug.” Met een groep kan het best even duren voordat iedereen aan de overkant is. “Gelukkig is er een gezellig terrasje!”
Op meerdere fiets-vaarvakanties vaart het schip door de Prinses Beatrixsluizen. Het sluisje Benedensas ligt op de route van de reis ‘Amsterdam – Brugge’.
Deltawerken
Grootste stormvloedkering ter wereld
De Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden kennen een eeuwenlange geschiedenis van overstromingen en dijkdoorbraken. De Watersnoodramp van 1953 gaf de doorslag voor de aanleg van de Deltawerken, de grootste stormvloedkering ter wereld. Vijf stormvloedkeringen, drie sluizen en zes dammen beschermen Nederland niet alleen tegen de zee, maar dragen ook bij aan een betere zoetwatervoorziening. Amerikaanse ingenieurs plaatsten de Deltawerken al eens in het rijtje van zeven moderne wereldwonderen.
Reisleider Thomas Wuts geeft tijdens een fiets-vaarvakantie op het schip vaak een presentatie over de Deltawerken. “Ik toon filmpjes waarin je goed kunt zien hoe de waterkeringen werken,” zegt hij. Ook bezoekt de reisleider graag het Watersnoodmuseum op Schouwen-Duiveland. “Dat is gehuisvest in vier enorme caissons, die na de Ramp uit Engeland kwamen om de dijkgaten mee te vullen. Ook vertel ik altijd over de Tweede Wereldoorlog. De Duitsers zetten toen stukken land onder water, om de geallieerden tegen te houden.
De reis Amsterdam – Brugge gaat langs onderdelen van de Deltawerken.
Molens
Mooie verhalen over de drooglegging
Toen in de vijftiende eeuw bleek dat het waterpeil in de polders niet op natuurlijke manier in stand kon blijven, bouwden de Nederlanders in het westen en noorden van het land poldermolens. Het scheprad of de vijzel van de molen voert het overtollige water naar een hoger gelegen gebied, waarna het richting de rivier of zee gaat. Nu het door de klimaatverandering steeds vaker en harder regent, worden de molens soms weer ingezet.
Reisleider Thomas Wuts vindt het altijd heerlijk om de Museummolen in Schermerhorn te bezoeken. “Binnen hangt het vol kaarten. De molenaar kan heel goed vertellen over de Beemster, een interessante polder. Het is er nooit druk, er komen niet zoveel mensen in die omgeving.” Meer dan vierhonderd jaar geleden slaagden Nederlanders erin om met molens het binnenmeer de Beemster droog te leggen. “Het dorp De Rijp was een eiland, dat is moeilijk voor te stellen als je daar staat.”
De Museummolen ligt op de fietsroute tijdens de reis ‘Noord-Holland en Friesland’.
Gemalen
Het oudste stoomgemaal staat in Friesland
Het gemaal is een uitvinding uit de negentiende eeuw. Net als een molen brengt hij water van een lager naar een hoger niveau. Omdat hij wordt aangedreven door motoren en niet afhankelijk is van wind, doet hij het altijd. Bovendien is een gemaal veel sterker dan een molen. Hij kan meer water wegpompen, en ook nog eens sneller. Tegenwoordig zorgen gemalen ervoor dat het waterpeil in de polder goed blijft. Dat is belangrijk voor de landbouw en veeteelt in het gebied.
“Het Woudagemaal in het Friese Lemmer is supermooi,” vertelt reisleider Thomas Wuts. “Daar kun je een heel mooie rondleiding krijgen. Het gebouw spreekt heel erg tot de verbeelding en straalt kracht uit.” Het Woudagemaal uit 1920 is het oudste, nog werkende stoomgemaal van de wereld en Unesco-werelderfgoed. “Na al die tijd wordt het nog altijd ingezet, dat is wel uniek.” De machinehal is met zijn natuursteen, eikenhout en sierranden alleen al een kunstwerk.
Op de reis Sail & Bike IJsselmeer & Friese stadjes ligt het hotelschip een nacht in Lemmer.
Fietsen en varen
Bent u nieuwsgierig geworden naar het waterbeheer in Nederland en wilt u er graag meer over leren? Ga dan eens mee met een fiets-vaarvakantie van Boat Bike Tours. Per fiets en schip kunt u van dichtbij al dat moois zien! Dat is toch een stuk leuker dan er alleen maar over te lezen. Onze reisleiders zitten vol mooie verhalen, die ze enorm graag met u delen.
Fiets-vaarvakantie met Boat Bike Tours
Zin gekregen om zo’n mooie plek aan een van de waterlinies te bezoeken? Boat Bike Tours biedt diverse reizen aan waarbij onderweg een bijzonder fort of fraaie vestingstad kan worden bezocht. Wel goed opletten op de fiets, want vaak liggen de forten verscholen achter een hoop groen. Vraag vooral onze reisleider om advies! Zo’n bouwwerk is niet alleen interessant door de historie. Ook dient het vaak als fraaie pauzeplek, waar u even heerlijk tot rust komt!
Vraag offerte aan
